گرافیک معاصر ایران

گرافیک معاصر ایران

گرافیک امروز ایران، سوار بر پیشینه ای حاصل تلاش چند نسل از طراحان هنرمند و نقاشانی است که قدمتی 150 ساله را در بر می گیرد. در این دوره ی تاریخی طراحان جهت بیان مفاهیم بیشتر به سبک و شیوه ی غربی ها که بانیان گرافیک هستند، توجه داشته اند. یکی از این شیوه ها تایپوگرافی می باشد، اولین گستره ی گرافیکی که با این سبک منتشر شد، طرح جلد کتاب بود، کتاب هایی از حوزه ی اندیشه های سیاسی، ادبیات و فلسفه. نکته ای که در بیشتر آثار تایپوگرافی دیده می شود تغییر شکل فونت های خاصی در حروف فارسی است که قبلا بنابر کاربرد خاصی طراحی شده و بدون هر گونه شناخت از فرم حروف و دانش تایپوگرافی و حتی مهارت خوشنویسی انجام شده است. اما اگر از قواعد تایپوگرافی به درستی استفاده شود، می تواند در جذابیت و کیفیت نهایی اثر تاثیر بسیار خوبی داشته باشد که موفقیت تعدادی از این آثار موید این مطلب است. هم چنین قابلیت های دیگر خط فارسی می تواند به عنوان جانشینی برای تایپوگرافی با توجه به محدودیت های خط فارسی مورد توجه قرار گیرد.
پیدایش هنر گرافیک را نمی توان تنها منوط به کشف یک بخش تازه از هنر تجسمی گذاشت، بلکه باید آن را بازیابی جذبه ای از هنر تجسمی دانست، که تا آن زمان به صورت نقاشی های قالی، گچ بری، کاشی، کنده کاری روی چوب و... موارد استفاده دیگری داشت، که به ضرورت تکامل جامعه، پیدایش سیستم های تازه اقتصادی و تولیدی به ویژه گسترش فن آوری، دوباره جان گرفت.[1]
هنر گرافیک در ایران نیز، بیش از نود سال پیش تولد یافت و شکل تکامل یافته ی آن، امروز تمام شئون زندگی مردم را تحت تاثیر قرار داده است. طراحی گرافیک معاصر ایران ابتدا با توجه به ریشه های غنی و پر بار فرهنگ و هنر ایران، در قالب یک هنر رسانه ای ظهور کرد. منظور از این هنر اطلاع رسانی در زمینه ی نیاز های زندگی روزمره ی صنعتی و اقتصاد تجاری بود که همزمان با حضور در مطبوعات در جای جای ایران صورت می پذیرفت. این طراحی در ابتدا با عنوان «نقاشی تبلیغاتی» و از دهه ی دوم قرن هجری خورشیدی با عنوان «گرافیک»، به مثابه ی یک مهارت و حرفه شکل گرفت.
طراح گرافیک با تجزیه و تحلیل و ترکیب علائم و نشانه های رمزی به تعریف و بیان شی یا معنایی خاص می پردازد. این علائم می توانند، حروف الفبای زبانی معین،طرح ها و نقوش انتزاعی و آبستره یا اشکال و تصاویر طبیعی و عینی باشند. در هر صورت این علامت ها و نشانه ها همواره محمل پیام یا مضمون خاصی قرار می گیرند، که می تواند رنگ تجاری و اقتصادی، سیاسی، فرهنگی یا اجتماعی داشته باشد. در این میان، تنوع و غنای تکنیک یا شیوه ی بیان گرافیکی، مستقیما تحت تاثیر و وامدار تحولات و پیشرفت فن چاپ بوده است. البته چون تحول این فن به ظهور علائم و نشانه هایی با معانی و دلالت های خاص خود انجامیده است، می توان گفت که دامنه ی تاثیر صنعت چاپ در هنر گرافیک به صرف تکنیک یا روش بیان گرافیکی محدود نمی شود و از این دایره بسیار فراتر می رود.[2]



-[1] معروفی، ابراهیم، ماهلنامه کتاب ماه هنر،شماره100،28